Het lichaam als kompas: emotionele intelligentie en leiderschap

We reageren vaak vanuit oude patronen zonder dat we het doorhebben. Niet omdat we dat willen, maar omdat niemand ons heeft geleerd hoe diep het lichaam onverwerkt verleden meedraagt. Wat als je zou luisteren naar wat je emoties je te vertellen hebben? Voor leiders maakt dit een wezenlijk verschil. Bewustzijn rond je gevoelens zorgt voor helderheid, minder reactie en meer aanwezigheid. En dat zie je terug op de werkvloer – in vertrouwen, verbinding en impact.

Door : Catherine Carton

Wanneer het lichaam spreekt

We kennen het allemaal: een opmerking die ons diep raakt, een onverwachte gebeurtenis die ons uit balans brengt, of een ervaring die blijft nazinderen. Soms zijn we ons niet eens bewust van de impact. Wat buiten ons gebeurt, nestelt zich binnenin – vaak dieper dan we vermoeden.

De Amerikaanse filosoof en psychotherapeut Eugene Gendlin introduceerde het begrip “felt sense” in zijn werk rond Focusing. Hij ontdekte dat mensen die vooruitgang boekten in therapie vaak inzicht hadden in hun lichamelijke gewaarwordingen die verder gingen dan gedachten of emoties.

Felt Sense kan je dus zien als het geheel aan lichamelijke reacties die door eerdere goede en minder goede ervaringen kunnen ontstaan (krop in de keel, knoop in de maag, spanning, angst, een hot flash, hoofdpijn…). Signalen als deze begrijpen is als intuïtief weten hoe je eigen lichaam je ervaringen later opnieuw uitdrukt.

Wanneer we iets ingrijpends meemaken, voelen we dat. De gebeurtenis wordt niet alleen mentaal opgeslagen maar ook lichamelijk: als spanning, verstrakking, druk of zwaarte. Dit proces gebeurt vaak onbewust. We “dragen” die ervaring letterlijk met ons mee. Het lichaam wordt een stille getuige van ons verleden.

Triggers en projectie

Later in ons leven worden we soms onverwacht geraakt door iets kleins. Iemand zegt iets, of er gebeurt iets ogenschijnlijk onbenulligs – en toch voelen we een sterke, soms overdreven emotionele reactie. Wat hier gebeurt, is dat we “getriggerd” worden: het huidige moment raakt aan een oud, onverwerkt stuk in onszelf.

We projecteren als het ware het oude zeer op het nieuwe moment. Onze reactie komt dan niet voort uit het hier en nu, maar uit het daar en toen. Het is alsof onze oude pijn even het roer overneemt.

De bewuste buffer

In onderstaande figuur zie je hoe emotionele gewaarwording zich afspeelt over het hele lichaam. Je ziet meteen hoe moeilijk het kan zijn om overzicht te houden in dit complexe emotionele landschap.

De sleutel ligt in bewustwording. Door ruimte te creëren tussen stimulus en respons – een mentale “bufferzone” – kunnen we leren niet automatisch te reageren vanuit onze oude pijn. In die zone ontstaat keuzeruimte: we kunnen observeren wat er geraakt wordt, zonder er meteen in mee te gaan.

Mindfulness, Focusing, somatisch werk en ademhalingstechnieken zijn allemaal manieren om die buffer te versterken. En zo kan heling ontstaan. We leren het verschil voelen tussen de trigger van vandaag en de pijn van vroeger. We kunnen zo het oude alsnog herkennen en leren loslaten.

Bron: Nummenmaa L., Glerean E., Hari R. 2013, Bodily maps of emotions

Het lichaam als wegwijzer

Soms neemt het lichaam zelf het initiatief. Een aanhoudende vermoeidheid, pijnklachten of spanningen kunnen een signaal zijn dat er iets diepers om aandacht vraagt. In plaats van het symptoom te bestrijden, kunnen we leren luisteren. Wat wil dit deel van mijn lichaam me zeggen? Wat vraagt hier om gezien en gevoeld te worden?

De heling begint wanneer we niet alleen praten over ons verhaal, maar het ook voelen, doorvoelen en loslaten in het lichaam. Dat is de beweging van binnenuit.

Emotioneel bewustzijn en leiderschap

Leiders die hun eigen interne landschap beter begrijpen staan meer in contact met de nuances van hun emoties en de oorsprong van hun reacties. Dit zelfinzicht stelt hen in staat om authentieker en consistenter te handelen. Een leider die zich bewust is van zijn of haar eigen triggers, zal minder snel projecteren op teamleden en kan zo emotioneel stabieler reageren.

Dit creëert een veilige omgeving waarin medewerkers zich gezien en gehoord voelen, wat essentieel is voor het opbouwen van vertrouwen en verbinding binnen het team. Het vermogen om emoties te herkennen, zowel bij zichzelf als bij anderen, stelt leiders in staat om empathischer te zijn, conflicten effectiever te managen en uiteindelijk een cultuur van openheid en wederzijds respect te bevorderen.

Ben jij klaar om écht in de spiegel te kijken?

Wil je ontdekken wat jou van binnen beweegt, hoe oude patronen jouw leiderschap misschien beïnvloeden en hoe je een nieuwe ruimte kunt creëren voor groei, helderheid en heling?

Dan is ons driedaags leertraject “Leiders in de Spiegel” iets voor jou. Een diepgaande reis voor wie leiderschap niet alleen als functie ziet, maar ook als innerlijke houding.

Ontgrendel je authentieke leiderschap

Ben je een leider in de zorg- en welzijnssector en zoek je naar een manier om voorbij traditioneel management te groeien? Wil je een leiderschapsstijl ontwikkelen die geworteld is in zelfbewustzijn, menselijke connectie en innerlijke kracht?

Dan is de driedaagse intensieve training “Leiders in de Spiegel” jouw volgende stap. Tijdens dit programma ontdek je hoe je:

Echte relaties smeedt vanuit een plek van authenticiteit.
Onuitgesproken signalen opvangt, zowel bij je team als bij jezelf.
Gezonde grenzen stelt voor blijvende vitaliteit.
Een vruchtbare omgeving creëert voor vertrouwen, ontwikkeling en synergie.

Ontdek hoe “Leiders in de Spiegel” jouw leiderschap kan transformeren >>

Wil je op de hoogte blijven van ons werk in zorg & welzijn?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief, en ontvang elke maand een nieuwe dosis inspiratie in je inbox!

Nog een artikel lezen?